Czechy – Informacje Praktyczne

Czechy to nie tylko Praga, Kofola, knedliczki i Krecik. To także zabytki UNESCO, skalne miasta, zamki gotyckie i pyszne potrawy, takie jak svíčková na smetaně i moravský vrabec – „morawski wróbel”.

Po ponad dwudziestu pobytach u naszych południowych sąsiadów, czas na serię czeską na blogu. Będą Karkonosze, Czeski Raj, Czeska Szwajcaria, park krajobrazowy Kokořínsko, Skalne Miasto Adrspach i wiele innych miejsc.

Reszta artykułu pod materiałem wideo.

Czeska Szwajcaria – przełom rzeki Kamienica, spływ po Dzikim Wąwozie:

Wybierasz się do Czech? Poznaj ten ciekawy kraj!

Czechy – Česko

Czechy (Česko) to kraj cztery razy mniejszy od Polski. Zamyka pierwszą dziesiątkę najbezpieczniejszych krajów na świecie i może poszczycić się najmniejszym stopniem bezrobocia w całej Unii Europejskiej (3.8%). Jest to także jeden z najbardziej laickich krajów na świecie, a 80% mieszkańców to ateiści. Sportem narodowym Czech jest hokej na lodzie, a zimní stadion („lodowisko”) znajdziesz w każdym większym mieście. Finał Mistrzostw Świata w Pradze w 2024, zakończony zwycięstwem reprezentacji Czech, obejrzało aż 3.5 z 11 milionów obywateli tego kraju.

Czeskie „naj”

Główne miasta to Praga (1,357,326 mieszkańców), Brno (396,101) i Ostrava (283,504). Najwyższy szczyt to Sněžka (1,603 m n.p.m.), na którą można wjechać koleją gondolową z miejscowości Pec pod Sněžkou. Najwyższy wodospad nazywa się Pančavský (148 m), gdzie dostaniesz się z „czeskiego Karpacza” (Špindlerův Mlýn) lub wjeżdżając na Szrenicę ze Szklarskiej Poręby i następnie podążając czerwonym szlakiem przez czeskie schronisko Labská bouda.

Czeskie Morze

Choć mapa wydaje się temu przeczyć, Czechy mają dostęp do morza. Dzieje się tak ze względu na Traktat Wersalski z 1919 roku, dzięki któremu do dziś Czesi posiadają 28,000 metrów kwadratowych portu Moldauhafen w Hamburgu. Mogą tam dopłynąć Odrą, która na swoje źródła nieopodal czeskiego Ołomuńca.

Największym (18.4 ha) i zarazem najgłębszym (40.6 m) naturalnym jeziorem Czech jest Černé Jezero, położone w otoczeniu lasów świerkowych. Ze względu na bliskość granicy z Niemcami, było pilnie strzeżone w czasach Żelaznej Kurtyny („Operacja Neptun”). Z kolei największym sztucznym zbiornikiem wodnym jest Lipno (Zbiornik Lipnowski), nazywany „Czeskim Morzem”. Utworzony w latach 50. na Wełtawie, zajmuje powierzchnię 48 km2.

Parki narodowe i UNESCO

W Czechach znajdują się cztery parki narodowe: Szumawa (bory sosnowe), Podyje (naturalny kanion rzeki Dyja), Czeska Szwajcaria (w tym najdłuższy łuk skalny w Europie) oraz Karkonosze (rezerwat biosfery UNESCO). Kraj posiada również 17 obiektów wpisanych na listę UNESCO oraz trzy miejscowości zdrojowe, będące częścią Zachodnioczeskiego Trójkąta Uzdrowiskowego.

Z obiektów UNESCO, prócz Karkonoszy, najbliżej Polski leżą historyczna wioska Holašovice (półtorej godziny autem z Katowic) i Kolumna Świętej Trójcy w Ołomuńcu (dwie godziny z Katowic). Z kolei z Kudowy Zdrój w godzinę dojedzie się do Kladruby nad Łabą, gdzie objęto ochroną krajobraz hodowli i szkolenia koni do powozów ceremonialnych. Będąc w Szklarskiej Porębie, warto wyskoczyć w czeskie Góry Izerskie (20 minut autem), aby odwiedzić starożytne i pierwotne lasy bukowe.

Czechy – Przemysł

Jedną z najbardziej znanych czeskich firm jest Škoda [czyt. Szkoda], z siedzibą główną w Mladá Boleslav. Nazwa firmy pochodzi od jej założyciela, Emila von Škoda, ale słowo škoda po czesku oznacza dokładnie to samo, co po polsku. Ze wszystkich modeli tego auta, najczęściej kupowaną Škodą na świecie jest Octavia (7,328,927 egzemplarzy). Samochody wytwarzane są w czterech fabrykach w Czechach, Indiach, Chinach i na Słowacji.

Użytkownicy Internetu z pewnością słyszeli o antywirusie Avast. To również czeska firma, z siedzibą w Pradze. Obsługuje ponad 435 milionów aktywnych użytkowników miesięcznie na całym świecie. Jeden z jego założycieli, Pavel Baudiš, to ósmy najbogatszy obywatel Czech. Według rankingu „Forbes”, jego wartość netto wynosi 2,3 miliarda dolarów amerykańskich.

Czechy – Sztuka

Najbardziej znanym pisarzem Czech w Polsce był Franz Kafka. Choć wywodził się z Pragi, swoje największe dzieła, w tym „Proces”, napisał po niemiecku. Ale Czechy mogą się też poszczycić literacką Nagrodą Nobla. Zdobył ją Jaroslav Seifert, poeta ery komunistycznej.

W dziedzinie malarstwa, szczególne miejsce w Czechach zajmuje Alfons Mucha, przedstawiciel secesji. Zaprojektował pierwsze czechosłowackie banknoty, znaczki pocztowe oraz godło Czechosłowacji. Najchętniej malował wizerunki kobiet, otoczonych kwiatami i arabeskami. Zmarł tuż po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Pragi, miesiąc przed wybuchem drugiej wojny światowej.

Ciekawym fenomenem jest nieistniejący bohater narodowy Czech, Járy Cimrman. Można o nim przeczytać w książce Mariusza Szczygła pt. „Láska nebeská” (czyli „miłość nie z tej ziemi”). Dodatkowo, w miejscowości Příchovice, oddalonej o niecałe 45 minut od Szklarskiej Poręby, znajduje się muzeum poświęcone temu bohaterowi.

Nieco z przymrużeniem oka, jedną z najbardziej kultowych czeskich postaci „małego ekranu” jest Krecik. Choć występuje w wielu wersjach, ten najbardziej oryginalny z oryginalnych powinien mieć niebieskie spodnie ogrodniczki z żółtymi guzikami. Strój nawiązuje do pierwszego odcinka bajki z 1957 roku, zatytułowanego „Jak Kret dostał spodenki”. Niewiele osób wie, że reżyser bajki, Zdeněk Miler, otrzymał zlecenie na film edukacyjny dotyczący produkcji tkanin. Szukając inspiracji na wsi, potknął się o kopiec kreta. Tak narodził się Krecik.

Z kolei „Dobry Wojak Szwejk” to ekranizacja powieści Jaroslava Haška, zatytułowanej „Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej.” Opublikowana w latach 20., stanowiła manifest antyaustriacki i antywojenny. Pełna specyficznego czeskiego humoru, nawiązuje luźno do życia prywatnego jej autora, który, podobnie jak Józef Szwejk, zajmował się hodowlą psów i przebywał w szpitalu psychiatrycznym.

Kuchnia Czech

Czechy to nie tylko Kofola, knedliczki i lázeňské oplatky, czyli cienkie wafle z kakaowym nadzieniem. Zobacz co warto zjeść, aby poznać kuchnię naszych południowych sąsiadów.

Dania główne

• Svíčková na smetaně – polędwica wołowa w sosie na bazie warzyw korzennych, podawana ze śmietaną, knedliczkami i żurawiną. To danie, które często serwuje się jako główne na czeskich weselach.
• Hovězí guláš – gulasz wołowy z cebulą i dużą ilością przypraw, takich jak kminek, majeranek, słodka papryka i czosnek, często podawany z knedliczkami lub čerstvým (czyli świeżym) pieczywem. To typowe danie w czeskich barach.
• Vepřo-knedlo-zelo – pieczeń wieprzowa, knedliczki i kapusta. Dawniej czeskie babički (babunie) przygotowywały je jako świąteczne niedzielne danie.
• Pečená kachna se zelím – pieczona kaczka z dużą ilością kminku (głównej czeskiej przyprawy), podana z czerwoną kapustą na ciepło.
• Smažený sýr – ser edamski lub gouda, obtoczony w mące, jajku i bułce tartej, smażony na patelni i serwowany z frytkami i sosem tatarskim.

Zupy

• Kulajda – zupa z dodatkiem ziemniaków, jajka na twardo, warzyw korzennych i grzybów leśnych, rozgrzewająca i spożywana głównie zimą. Przyprawiona octem, koperkiem i śmietaną.
• Česnečka – zupa ze świeżym czosnkiem, grzankami, serem lub pokrojoną w kostkę szynką. Chętnie przyrządzana jako remedium na kaca.
• Hovězí polévka s nudlemi – bulion wołowy z mięsem wołowym i warzywami korzennymi, podawany z makaronem typu cienkie wstążki. To zupa, którą podaje się najczęściej na weselach i spotkaniach rodzinnych.

Potrawy domowe

• Bramborový salat – sałatka ziemniaczana, odpowiednik naszej sałatki jarzynowej. Głównym składnikiem są gotowane ziemniaki, cebula, ogórki kiszone, sok z ogórków kiszonych oraz musztarda diżońska.
• Obložené chlebíčky – kanapki podobne do tych w Polsce. Najpopularniejszym składnikiem czeskich chlebíčków jest sałatka ziemniaczana, jajko, szynka i majonez.
• Řízek – sznycel serwowany z puree ziemniaczanym lub czeską sałatką ziemniaczaną.
• Šunkofleky – zapiekanka makaronowa z jajkiem, serem i szynką. To danie chętnie przyrządzane z resztek jedzenia przez czeskie babički.
• Bramboráky – placki ziemniaczane, serwowane jako dodatek do dania głównego lub jako street food w większych miastach Czech.

Desery

• Tdrelnik – słodkie ciasto pieczone na kiju. Może być obtoczone w cukrze i cynamonie lub nadziewane Nutellą, owocami lub lodami.
• Kolač – okrągłe ciasto drożdżowe ze słodkim, owocowym nadzieniem. Bardzo często spożywane na śniadanie lub brunch w czeskich kawiarniach.
• Krupicová kaše – ulubione danie dzieci, które przyjechały na wakacje do dziadków na czeską wieś. Ta słodka owsianka lub krem z pszenicy, będące mieszanką mleka i kaszy manny. Już na talerzu posypuje się ją cukrem i kakao, a na koniec polewa roztopionym masłem.

Przekąski

Najbardziej popularną czeską przekąską, spożywaną na rozpoczęcie wieczoru w pubie lub jako street food są utopenci (dosłownie: „topielce”). To gruba kiełbasa marynowana z cebulą i przyprawami. Wygląda trochę jak hot dog, gdzie kiełbasa pełni rolę bułki, a w środek włożone są pokrojona świeża cebula i papryka w słupkach.

Dania regionalne

Choć Czechy to niewielki kraj, to ma też przysmaki regionalne. Na Morawach jest to moravský vrabec (dosł. „morawski wróbel„) – pieczone mięso wieprzowe z knedliczkami ziemniaczanymi i czerwoną kapustą kiszoną, podawaną na ciepło. Z kolei w miejscowości Štramberk (też na Morawach) produkuje się Štramberské uši – (dosł. „sztramberskie uszy”), cienkie pierniki w kształcie małej trąbki.

W 2007 roku, Štramberské uši jako pierwsza potrawa z Czech trafiła na listę produktów regionalnych, posiadających oznaczenie pochodzenia geograficznego produktów rolnych w Unii Europejskiej. W Polsce na takiej liście znajdują się m.in. oscypki, rogale świętomarcińskie, andruty kaliskie i cebularze lubelskie.

Produkty spożywcze

Co warto kupić w sklepie spożywczym w Czechach?

• Ogórki konserwowe ze Znojmo
• Jogurt Florian o smaku orzechów laskowych
• Herbata śliwkowa Majestic Tea Noni & Švestka
• Chipsy Bohemia horčicové
• Rurki hořické trubičky

Smacznego!

Czechy – Porady Praktyczne

Waluta

Oficjalną walutą Czech są korony czeskie, które zastąpiły korony czechosłowackie po pokojowym rozpadzie Czechosłowacji w 1993 roku. Teoretycznie jedna korona czeska dzieli się na 100 halerzy, ale te nie funkcjonują w obiegu od 2009 roku.

Najwyższy nominał banknotu to 5000 Kč, a na jego awersie widnieje twarz Tomáša Masaryka, najdłużej urzędującego prezydenta Czechosłowacji, pieszczotliwie nazywanego tatíček („tatuś”). 18 października 1918 roku Masaryk proklamował niepodległość Czechosłowacji od Austro-Węgier. 10 dni później ogłoszono utworzenie Czechosłowacji, a do dziś 28 października jest w Czechach dniem wolnym od pracy.

W wielu miejscach turystycznych w Czechach można również płacić w euro. Płatność kartą staje się coraz bardziej powszechna, choć wiele restauracji przyjmuje jedynie gotówkę. Na szczęście bankomatów w Czechach jest coraz więcej.

Transport i winiety

Przejeżdżając płatnymi drogami szybkiego ruchu i autostradami należy kupić winietę. Od 2021 roku winiety są wyłącznie elektroniczne, co oznacza, że nie kupisz ich na miejscu. Ceny różnią się w zależności od czasu trwania, a także od typu paliwa. Oficjalna strona z winietami to https://edalnice.cz/#/validation. Warto pamiętać, że limit prędkości na autostradach w Czechach wynosi 130 km/h, obowiązuje też zerowy limit alkoholu dla kierowcy.

Drogę płatną w Czechach poznasz po tym, że jest oznaczona literą „M”.

Czechy mają dobrze rozwiniętą sieć kolei. De facto, to jedna z najgęstszych sieci na świecie. Niestety nie można powiedzieć tego samego o autobusach. Do większych miast, takich jak Praga, Brno czy Ostrava oczywiście dojedziesz Flixbusem. Chcąc jednak podróżować przez Czechy autobusami lokalnymi, trzeba nastawić się na wybiórczą punktualność. Poglądowo warto korzystać z aplikacji IDOS, dostępnej po czesku i po angielsku. Na wielu przystankach autobusowych w północno-zachodnich Czechach znajdują się mini-biblioteki, umilające oczekiwanie na przejazd.

Noclegi

Najłatwiej znaleźć noclegi na Booking.com, a jego alternatywą w Czechach jest portal Hotel.cz. W miastach można spotkać hotele każdej klasy, od najtańszych, skromnych hosteli w stylu czechosłowackim, po eleganckie i luksusowe kurorty. Jadąc w góry, warto zatrzymać się u jakiejś czeskiej babički. Cisza, spokój i piękne widoki gwarantowane. „Pensjonat” to po czesku penzion lub privát.

Internet

Zasadniczo najlepszy zasięg Internetu mobilnego w Czechach oferują trzy sieci: Vodafone CZ, T-Mobile oraz O2. Jeśli masz telefon na abonament w Polsce, to koszt połączeń w Czechach jest taki sam jak w Polsce. My zwykle korzystamy z Airalo (karta Prosim), a 7 dni i 1 GB kosztuje 17 zł. Zasięg wszelkiego Internetu zwykle zanika w kotlinach karkonoskich, w Górach Izerskich i w niektórych skalnych miastach. Warto wcześniej ściągnąć mapy offline oraz korzystać z aplikacji Maps.cz.

Język czeski

Internet roi się od nieprawdziwych „fałszywych przyjaciół”, czyli słów, które rzekomo są po czesku, a po polsku brzmią śmiesznie. Niestety wiele z tych słów nie istnieje – nie daj się nabrać! Poznaj kilka wyrazów, które mogą Cię zaskoczyć, a które różnią się od polskiego odpowiednika. I które są prawdziwe! 🙂

Czeski	Polski
Záchod	Toaleta
Mám nápad	Mam pomysł
Nepřítomný	Nieobecny
Květen	Maj
Rozpustny	Rozpuszczalny
Pokuta	Mandat
Chudý	Słaby
Čerstvý	Świeży
Obchod	Sklep
Burák	Orzech
Jahoda	Truskawka

Czechy – Majówka

Czechy to rewelacyjny pomysł na majówkę! Warto przyjechać tu w noc z 30. kwietnia na 1. maja. W każdej miejscowości i wsi płoną potężne ogniska, na których pali się wizerunki czarownic. To tak zwana čarodějnická noc – Noc Czarownic. Według wierzeń ludowych, płomienie miały odstraszać czarownice, które tej nocy leciały na miotłach na sabat. Aby uchronić się przed złym urokiem, w tę noc należało mieć przy sobie kwiat paproci, lub przynajmniej kawałek poświęconej kredy.

Wbrew pozorom, to radosne święto, pełne zabawy, muzyki i tańca. Główne imprezy organizowane są przy remizach, gdzie ogniem zarządzają strażacy. Nie trzeba należeć do danej społeczności, aby wziąć w nich udział.

1.maja jest świętem państwowym w Czechach i zarazem dniem wolnym od pracy. Są jednak czynne wszystkie większe hipermarkety typu Lidl, Kaufland, Billa czy Penny. Również obiekty turystyczne działają jak w zwykłe dni robocze, w szczególności te położone niedaleko granicy z Polską. Na parkingi trzeba stawić się wcześnie, a nocleg zarezerwować z większym wyprzedzeniem. Nie ma tu jednak aż takiego tłoku w jak Polsce.

Czechy – Główne Atrakcje

Dzisiejsze zestawienie nie wyczerpuje atrakcji Czech. W ramach blogowej serii czeskiej przybliżymy je bardziej szczegółowo w kolejnych artykułach. Może z wyjątkiem Pragi, bo odwiedziliśmy ją dość dawno, ponad 20 lat temu. Będzie pretekst, aby zobaczyć ją kiedyś znowu po latach!

Praga

Położona nad Wełtawą stolica i największe miasto Czech. Malownicza starówka Pragi wpisana jest na listę UNESCO. Zwiedza się tu przede wszystkim Hradczany z zamkiem królewskim i katedrą im. św. Wita, Złotą Uliczkę, Most Karola, a także stary rynek ze słynnym zegarem astronomicznym Orloj. Wiele osób odwiedza Pragę „przy okazji”, bowiem lata stąd Pegasus Airlines, turecka linia lotnicza, oferująca tanie loty do Azji.

Warto przyjechać tu na jarmark bożonarodzeniowy, jeden z najciekawszych na świecie. Serwowane są wówczas pieczone kasztany i migdały w cukrze. Można też kupić oryginalne czeskie wyroby rzemieślnicze, w szczególności słynne czeskie szkło Bohemia Crystal i biżuterię z Gór Izerskich.

Czeska Szwajcaria

Wpisany na listę UNESCO Park Narodowy Czeska Szwajcaria zachwyca skalnymi miastami i nietypowymi formacjami skalnymi, ukrytymi w gęstych borach sosnowych. Do jej największych atrakcji należą Pravčická brána, czyli największy łuk skalny Europy, a także przełomy rzeki Kamienica: Edmundova soutěska (Wąwóz Edmunda) i Divoká soutěska (Dziki Wąwóz). Ze względu na pożar z 2022 roku, sporo szlaków (w tym Wąwóz Edmunda), zamknięto do odwołania. Wciąż jednak można spłynąć po rzece Kamienica w Dzikim Wąwozie. Główne bazy wypadowe do Czeskiej Szwajcarii to Hreńsko oraz Mezni Louka. W okolicy polecamy restaurację „U Forta”, gdzie zjesz m.in. „morawskie wróble”.

Czeski Raj

Czeski Raj to najstarszy obszar chroniony w Czechach, podobnie jak Czeska Szwajcaria wpisany na listę UNESCO. Jego główną atrakcję stanowią skalne miasta, w szczególności Prachovské skály i Hruboskalské skalní město. To również region pełen zamków, takich jak Kost (najpotężniejszy gotycki zamek w północnych Czechach), neogotycki Sychrov, ruiny zamku gotyckiego Bezděz czy Trosky – dwie średniowieczne wieże wyrastające wprost ze skał, górujące nad Czeskim Rajem.

Karkonosze – Góry Olbrzymie

Aż 70% pasma górskiego Karkonoszy należy do naszych południowych sąsiadów. Funkcję Karpacza i Szklarskiej Poręby pełnią tam miejscowości Špindlerův Mlýn oraz Pec pod Sněžkou. Z Czechami dzielimy również najwyższy szczyt Gór Olbrzymich, czyli Śnieżkę (Sněžka). A skoro o Śnieżce mowa, od strony czeskiej można ją zdobyć kolejką gondolową, startującą z Pec pod Sněžkou.

Ale czeskie Karkonosze można też łatwo zwiedzić startując z polskiej strony:

• Schronisko Luční bouda: Wjazd wyciągiem z Karpacza na Kopę, stamtąd czerwonym szlakiem przez Spaloną Strażnicę. Łagodny szlak, bez stromych podejść ani przepaści, w dużej części prowadzi drewnianym chodnikiem wśród torfowisk z widokiem na Śnieżkę. Luční bouda to najwyżej położona restauracja w Czechach, oferująca pieczywo własnego wyrobu oraz kraftowe piwo PAROHÁČ. Szlak z Kopy do Luční bouda latem zajmuje około 1h 30 min.
• Schronisko Labská bouda: Wjazd wyciągiem ze Szklarskiej Poręby na Szrenicę, stamtąd czerwonym szlakiem przez Trzy Świnki i Twarożnik. Po drodze mija się źródła Łaby! Mając czas i energię, z Labskiej boudy można zejść do Wodospadu Panczawskiego, najwyższego w całych Karkonoszach. Szlak ze Szrenicy do Labská bouda latem zajmuje około 1h 45 min.

Skalne Miasto Adrspach

Skały Adrszpaskie to największe i najbardziej znane skalne miasto w Czechach. Setki skalnych iglic, ukryte tajemne przejścia wśród skał, krystalicznie czyste jezioro, Brama Gotycka, Głowa Cukru oraz Starosta i Starościna to tylko kilka jego atrakcji. Zwiedzanie można połączyć z innym skalnym miastem, Teplice nad Metují. Aby wejść do Skalnego Miasta Adrspach, wymagana jest wcześniejsza rezerwacja online. W okolicy polecamy restaurację „Kovářova Kobyla”.

Kokořínsko

Mało znana w Polsce kraina skrywająca skalne labirynty, zamki i niezwykłe dzieła sztuki na świeżym powietrzu. Nad parkiem krajobrazowym Kokořínsko góruje potężny zamek Kokorin (aktualnie dostępny wyłącznie w soboty i niedziele). Interesującą atrakcją Kokořínsko są rzeźby autorstwa Vaclava Levy’ego, schowane w lasach sosnowych. Najbardziej znane to Certovy Hlavy – dwie kamienne głowy o wysokości dziewięciu metrów oraz Harfenice – obiekt przywodzący na myśl kompleks świątyń Angkor Wat w Kambodży.

Główną bazą wypadową jest wieś Želízy, która oferuje spory, bezpłatny parking. Bezpłatny jest także wstęp do lasów z rzeźbami. Szlak do Certovych Hlav zajmuje około 30 minut, a do Harfenic – około 45. W sąsiedztwie Kokořínska znajduje się miejscowość Mlada Boleslav, a w niej Muzeum Škody i restauracja „Jihočeská Hostěnice”, gdzie można zjeść pyszną zupę kulajda i gulasz z dzika z knedliczkami.

Podsumowanie

Czechy to niezwykle zróżnicowany kraj, pełen zaskakujących ciekawostek i ukrytych atrakcji. Warto je odwiedzić, tym bardziej, że z Warszawy do Ostrawy dojedziesz w zaledwie trzy i pół godziny, a do Harrachowa w pięć i pół. Jeśli chcesz zwiedzić Pragę, to najtańsze opcje dojazdu autokarem oferują Ecolines (od 90 zł) i Flixbus (od 100 zł). Bezpośredni autokar jedzie dziewięć i pół godziny, a wybierając jazdę nocną można zaoszczędzić na noclegu w stolicy Czech.

W kolejnych wpisach przybliżymy poszczególne atrakcje u naszych południowych sąsiadów. Zostańcie z nami!