Park Narodowy Badlands

Park Narodowy Badlands w Dakocie Południowej to jeden z najrzadziej odwiedzanych parków narodowych w kontynentalnej części Stanów Zjednoczonych. Oddalony od dużych miast i utartych szlaków turystycznych, zwykle nie stanowi głównego celu wizyty. Niesłusznie!

Co prawda, aby tu dotrzeć musieliśmy przedostać się przez Nebraskę, ale za to udało nam się zobaczyć dwie ciekawostki: powozy pionierów w Scotts Bluff National Monument oraz Carhenge – replikę Stonehenge, wykonaną ze starych samochodów. W Nebrasce zjedliśmy również kanapkę runza z kultowej sieci restauracji Runza, obchodzącej w tym roku 75-lecie istnienia.

Choć tego dnia przejechaliśmy ponad 800 kilometrów, to Park Narodowy Badlands odwdzięczył się księżycowymi krajobrazami, pieskami preriowymi, a nawet stadem bizonów.

Poznaj Dakotę Południową i Park Narodowy Badlands!

Nasza opowieść

Tradycyjnie, jak to na wakacjach, wstaliśmy przed świtem. Dziś przed nami najdłuższy przejazd całej dwutygodniowej podróży po Stanach. Zaczęliśmy dzień w Wyoming, poranek spędziliśmy w Nebrasce, a popołudnie i wieczór w Dakocie Południowej.

W Nebrasce zameldowaliśmy się o świcie. Poczuliśmy tu na własnej skórze, że Wielkie Równiny są naprawdę wielkie. Przez całe godziny nie spotkaliśmy ani jednego człowieka, auta ani domu. Pojawił się za to znak informujący, że najbliższa stacja benzynowa dopiero za 75 mil. Oby starczyło paliwa w Jeepie..

Scotts Bluff National Monument

Pierwszą przerwę zrobiliśmy w Scotts Bluff National Monument, jeszcze nieczynnym o tej porze (zobacz: Scotts Bluff – godziny otwarcia). Zależało nam jednak, aby obejrzeć covered wagons. Są to powozy dawnych pionierów, którzy wędrowali przez prerie ze wschodu na zachód w poszukiwaniu lepszego życia. Wkrótce stanęliśmy na starym szlaku Oregon Trail, uważając, żeby nie zboczyć ze ścieżki. Okolice roją się tu bowiem od grzechotników, z którymi zdecydowanie nie chcielibyśmy się spotkać. Zaczął wzmagać się wiatr, a przez miasteczko przetoczyło się niewielkie tornado, które przewróciło kontenery na śmieci. Prawdziwe tornado poznamy dwa tygodnie później, gdy huragan Helene spowoduje powódź tysiąclecia w Karolinie Północnej.

Scotts Bluff National Monument w Nebrasce znajduje się w dolinie rzeki Platty Północnej, na Wielkich Równinach. Już 10,000 lat temu mieszkali tu rdzenni Amerykanie, którzy przemierzali prerie w poszukiwaniu wodopojów, gdzie gromadziły się bizony. W XIX wieku pojawili się tu łowcy „miękkiego złota”, czyli skór zwierząt. Przez kilka lat przejeżdżał tędy również Pony Express: jeźdźcy na koniach przewożący pocztę z Nowego Jorku do San Francisco przed wynalezieniem telegrafu. Dziś symbolem Scotts Bluff jest skała o nazwie Eagle Rock i kilka covered wagons u jej podnóży.

Carhenge

Godzinę później przyjechaliśmy do Carhenge. To dość specyficzny obiekt, przypominający brytyjski Stonehenge. Różnica polega na tym, że Carhenge w Nebrasce powstał współcześnie, a funkcję kamieni pełnią stare, amerykańskie samochody, pomalowane szarą farbą.

Ta nietypowa instalacja narodziła się w 1987 roku, a jej twórcą był Jim Reinders, który zbudował ją na cześć swojego ojca. Składa się z 39 klasycznych amerykańskich aut z lat 50-tych ustawionych w okrąg, z zachowaniem wymiarów i orientacji oryginalnego Stonehenge. Carhenge jest nie tylko hołdem dla brytyjskiego monumentu, ale również przykładem kreatywnego podejścia do recyklingu. Co ciekawe, dziesięć lat temu rzeźba została odrestaurowana i przemalowana na jednolity, szary kolor, aby przypominać kamienie.

Na zakończenie krótkiego pobytu w Nebrasce, posililiśmy się w legendarnej restauracji Runza w miejscowości Alliance. Gdybyście byli kiedyś w Nebrasce, Kolorado, Kansas lub Iowa, warto zjeść tu kanapkę runza z mieloną wołowiną, kapustą, cebulą i serem. Pyszna!

Pieski preriowe i bizony

Po pełnym wrażeń poranku, zawitaliśmy wreszcie do Dakoty Południowej. Wjazd do Parku Narodowego Badlands rozpoczęliśmy na punkcie widokowym Badlands Overlook. Ukazał nam się prawdziwie księżycowy krajobraz, nieco podobny do Parku Narodowego Doliny Śmierci (zobacz wpis: Death Valley). Na szlaku Notch Trail przeżyliśmy niezłe emocje, a przejście po drewnianej drabinie i wąskiej ścieżce nad przepaścią zapamiętamy na długo.

Jadąc malowniczą drogą 240, spotkaliśmy wielkie stado piesków preriowych, co chwila wyskakujących z norek w kształcie małych stożków wulkanicznych. Gdy już mieliśmy opuszczać Park Narodowy Badlands, zobaczyliśmy kilka bizonów, pasących się niewzruszenie tuż przy samej drodze. Gdy przybyliśmy na nocleg do Rapid City, było już całkiem ciemno.

Wybierasz się do Parku Narodowego Badlands? Zobacz dzisiejszy wpis i zaprojektuj własną podróż!

Dakota Południowa

Geografia

Podobnie jak Kolorado (zobacz wpis: Denver w Jeden Dzień), tak i Dakota Południowa przypomina prostokąt. To jeden z najrzadziej zaludnionych stanów USA. Na powierzchni zajmującej 2/3 terytorium Polski mieszka niecały milion osób, czyli tyle, co w Trójmieście. Jej stolicą jest Pierre, zamieszkana przez zaledwie 14,000 osób. Przydomek stanu to „To ten od Mount Rushmore” (zobacz wpis: Mount Rushmore – Głowy Prezydentów), jego symbolem jest kojot, a sportem narodowym – rodeo.

Pejzaż Dakoty Południowej to przede wszystkim Wielkie Równiny. Oprócz bezkresnych prerii, pełno tu pól uprawnych z gigantycznymi zraszaczami, które widać nawet z satelity. Dopiero na samym zachodzie, przy granicy z Wyoming, krajobraz nareszcie robi się pofałdowany. To tu znajdują się góry Black Hills ze słynnymi twarzami czterech amerykańskich prezydentów, wykutych wysoko skale.

Na terytorium Dakoty Południowej znajdują się dwa parki narodowe:

• Park Narodowy Badlands
• Park Narodowy Wind Cave

Po drugiej stronie Missouri

W oczach mieszkańców, Dakota Południowa dzieli się na dwie połowy: West River i East River, czyli na zachód i wschód od rzeki Missouri, zwanej tu Mighty Mo’. West i East River mają dwie różne strefy czasowe. Na wschodzie, należącym do Central Time Zone, jest ta sama godzina, co w Nowym Jorku. Z kolei na zachodzie, będącym w Mountain Time Zone, jest o godzinę wcześniej.

Oczywiście nietrudno domyślić się, że wielu mieszkańców Dakoty Południowej nie przepada za tymi „po drugiej stronie Missouri”. O wschodzie mówi się, że to „płaski i wiejski stan”, a o zachodzie, że „nikt tu nie mieszka, prócz krów” i że „właściwie to już prawie Wyoming” (zobacz wpis: Cheyenne, Stolica Dzikiego Zachodu).

Rezerwaty indiańskie

Dakota Południowa jest domem dla rdzennych Amerykanów, przede wszystkim ludu Lakota Sioux. Łącznie znajduje się tu aż dziewięć rezerwatów indiańskich, w tym najbiedniejszy ze wszystkich amerykańskich rezerwatów: Pine Ridge. Zamieszkuje go lud Oglala Sioux, będący częścią większej grupy o nazwie Lakota Sioux. W ubiegłym roku, Pine Ridge Indian Reservation doczekał się stanu wyjątkowego, wynikającego z ogromnego zagrożenia przestępczością. Aż 90% mieszkańców tego rezerwatu to osoby bezrobotne, a dodatkowo większość z nich jest uzależniona od alkoholu.

To w Pine Ridge Reservation rozegrała się najkrwawsza bitwa amerykańskiej armii federalnej z ludnością autochtoniczną. Wydarzenie znane jako Wounded Knee Massacre pochłonęło życie ponad 300 przedstawicieli ludu Oglala Sioux. W przyszłym roku minie 135 lat, lecz strzelanina wciąż pozostaje w pamięci jak niezabliźniona rana.

Aktualnie, około 115,000 osób identyfikuje się jako Lakota Sioux. Ich językiem ojczystym jest lakota. Nie wszyscy mieszkają w rezerwatach indiańskich, można ich spotkać na przykład w Rapid City, Denver, a nawet w Kanadzie. Zachowali swoje wierzenia, tradycje i muzykę. Jednocześnie, w większości uczestniczą w życiu społecznym i politycznym USA, posiadają obywatelstwo amerykańskie i mogą głosować w wyborach. Już w listopadzie 2024 okaże się, kto zdobędzie większe poparcie wśród Lakota Sioux: Kamala Harris czy Donald Trump.

Park Narodowy Badlands

Choć nie widać tego na pierwszy rzut oka, Badlands to niewątpliwie jedno z największych na świecie stanowisk paleontologicznych. Prawie codziennie znajduje się tu skamieniałe szczątki dinozaurów. Park narodowy chroni rozległe prerie, na których do dziś mieszkają bizony, owce kanadyjskie, widłorogi, pieski preriowe, grzechotniki i fretki czarnołape. Nazwa Badlands („złe ziemie”), została nadana przez lud Lakota, na długo przed założeniem parku narodowego. Co ciekawe, gdy powstawał park, chciano go nazwać „Park Narodowy Krainy Czarów„.

Jak powstały formacje skalne?

Księżycowe formacje skalne w Parku Narodowym Badlands w Dakocie Południowej powstały w wyniku dwóch procesów: depozycji i erozji. W ciągu milionów lat, skały stopniowo układały się na sobie niczym warstwy tortu. Najstarszą warstwą Badlands jest Pierre Shale, a najnowszą (choć wciąż starą), formacja Sharps. Rzeki Cheyenne i White River przelewały się przez aktualny park narodowy, rzeźbiąc w nim głębokie kaniony, wąskie korytarze i postrzępione szczyty. Przewiduje się, że skały w Parku Narodowym Badlands ulegną całkowitej erozji za kolejne pół miliona lat.

Dinozaury

Najstarsza warstwa Badlands, czyli Pierre Shale, niegdyś była dnem morza śródlądowego, zwanego Western Interior Seaway. Rozciągało się od Zatoki Meksykańskiej do Oceanu Arktycznego, pokrywając Wielkie Równiny płytką, ciepłą wodą. Warstwa zawiera skamieniałe żyjątka morskie, które mieszkały tu w tym samym czasie, co dinozaury. Ale ponieważ dinozaury nie umiały pływać, ich szczątki nie zachowały się w warstwie Pierre Shale. Największe znalezione tu starożytne zwierzęta, mozaury, miały aż 15 metrów długości.

Na żółtej warstwie Yellow Mounds, powstałej po wyschnięciu morza, powstała kolejna, zwana Chadron. Środowisko było wtedy wilgotne i gorące, a więc idealne dla starożytnych krokodyli. Następna warstwa to Brule. W tamtych czasach, równiny zalewowe Chadron przekształciły się w trawiaste prerie, będące domem dla nimrawidów, czyli kotów szablozębnych. Najmłodsza warstwa, Sharps, która utworzyła się 30 milionów temu, to głównie tuf wulkaniczny.

Prerie

Prerie porastające Park Narodowy Badlands składają się z ponad 60 różnych gatunków roślin. Występują w miejscach, które są zbyt suche, aby mogły rosnąć tu drzewa, ale jednocześnie zbyt wilgotne, aby stały się pustynią. Rosną tu gatunki takie jak big bluestem, prairie cordgrass, blue grama i buffalograss. Tworzą świetne warunki do życia dla zwierząt, przede wszystkim dla piesków preriowych, fretek czarnostopych, widłorogów, owiec kanadyjskich, kojotów i bizonów.

„Kraj dla Twardzieli”

Choć na pierwszy rzut oka Badlands wydają się niegościnne, tak warto pamiętać, że ludzie mieszkają tu od ponad 11,000 lat. Na początku byli to myśliwi polujący na mamuty, zastąpieni z czasem przez łowców bizonów. Pierwszą znaną grupą etniczną, która osiedliła się w dolinie White River byli Arikara, wyparci w XVIII wieku przez lud Lakota Sioux.

Niestety, wkrótce pojawili się tu wspomniani wcześniej łowcy skór. Byli to przede wszystkim traperzy pochodzący z Europy, głównie z Francji. Ale i oni nie zagościli tu długo, bowiem w Badlands zaroiło się od górników i hodowców bydła, którzy na zawsze odmienili oblicze prerii.

Po bitwie Wounded Knee Massacre, lud Lakota Sioux zepchnięto do rezerwatów indiańskich. W miejscu bizonów pojawiły się krowy, a w miejscu prerii pola pszenicy. W latach 20-tych na części dawnych terenów Lakota Sioux utworzono Park Narodowy Badlands.

Festiwal Astronomiczny

Każdego roku w Badlands National park odbywa się AstroFest, czyli festiwal astronomiczny. Najbliższy będzie miał miejsce 18-20 czerwca 2025. To trzydniowe święto celebruje cieszenie się niesamowitym nocnym niebem jako cennym zasobem naturalnym. Chociaż zanieczyszczenie światłem zagraża niebu na całym świecie, Badlands znajdują się w takim zakątku Wielkich Równin, gdzie nie jest to powszechnym problemem. Zarówno początkujący, jak i eksperci będą mogli podziwiać spektakularne ciemne niebo Parku Narodowego Badlands podczas publicznych imprez astronomicznych każdej nocy. Teleskopy będą udostępniane przez astronomów z Black Hills Astronomical Society, Parku Narodowego Badlands, Dark Ranger Telescope Tours oraz Uniwersytetu Utah.

Zwiedzanie Parku Narodowego Badlands

W przeciwieństwie do parków narodowych Yellowstone czy Yosemite, Badlands jest czynny przez 365 dni w roku. Nie jest wymagana rezerwacja, a na wjeździe honorowana jest karta „America the Beautiful” za 80 dolarów. Park jest dość kompaktowy, a na zwiedzanie (krótki trekking oraz przejazd drogą widokową nr 240) wystarczy pół dnia.

Dojazd

Do Parku Narodowego Badlands najłatwiej dostać się przez Rapid City. Miasto oferuje bogatą siatkę połączeń lotniczych, m.in z:

• Chicago (Illinois)
• Dallax (Texas)
• Denver (Kolorado)
• Las Vegas (Nevada)
• Los Angeles (Kalifornia)
• Minneapolis (Minnesota)
• Orlando (Floryda)
• Phoenix (Arizona)

My postanowiliśmy połączyć zwiedzanie Badlands z wizytą w parkach narodowych Rocky Mountain i z Yellowstone, przylatując do Denver. Podróżując z Denver trzeba liczyć się z tym, że odległość do parku to ponad 600 kilometrów. Jeśli, podobnie jak my, chcielibyście ominąć rezerwat indiański Pine Ridge i White River Entrance, to należy doliczyć dodatkowe 100 kilometrów.

Noclegi

Najbliższej położonym miastem jest Rapid City. Jest ono również znakomitą bazą wypadową do Mount Rushmore, czyli wizerunku czterech prezydentów USA wyrzeźbionych w granicie. Można stąd też pojechać do Custer State Park, będącego domem dla ponad 1500 dziko żyjących bizonów, a także do Parku Narodowego Wind Cave. W okolicy mieści się także Belle Fourche (geograficzny środek Stanów Zjednoczonych) oraz Deadwood (historyczne miasteczko rodem z westernów). Mając nieco większy budżet, warto rozważyć nocleg w miejscowości Wall.

Bramy wjazdowe

Do Parku Narodowego Badlands można wjechać przez cztery bramy wjazdowe:

• Northeast Entrance – z drogi I-90, od strony Pierre, Wall i Rapid City
• Interior Entrance – wjazd główny, z drogi US-44
• Pinnacle Entrance – z drogi 240 od strony Wall i Rapid City
• White River Entrance – wjazd w rezerwacie Pine Ridge

Podróżując od strony Rapid City, warto wjechać bramą Northeast Entrance, a wyjechać przez Pinnacle Entrance.

Szlaki trekkingowe

Jedną z zalet Parku Narodowego Badlands jest fakt, że można go zwiedzać poza wyznaczonymi szlakami turystycznymi. My skusiliśmy się na trzy szlaki, a mianowicie:

• Door Trail (15 min)
• Window Trail (30 min)
• Notch Trail (2h)

Wszystkie trzy startują z tego samego parkingu. Sporo emocji dostarcza szlak Notch Trail, gdzie najpierw wchodzi się po drewnianej drabinie, a potem spaceruje wąską ścieżką nad przepaścią. O ile Door Trail i Window Trail są krótkie i prawie w ogóle nie oznaczone, tak na dłuższym Notch Trail można znaleźć metalowe tyczki, które wyznaczają trasę.

Tuż przed dojazdem do Ben Reifel Visitor Center, przeszliśmy się jeszcze szlakiem Cliff Shelf Nature Trail (30 min). Poprowadzony po drugiej stronie Notch Trail, posiada kilka tablic informacyjnych, dotyczących flory i fauny Parku Narodowego Badlands.

Scenic Byway

Malownicza droga widokowa nr 240 rozpoczyna się przy Cedar Pass i prowadzi przez Bigfoot Pass Overlook, Panorama Point, Praire Wind Overlook do Pinnacles Overlook. W pełni asfaltowa, wygodna trasa mija niezwykłe formacje skalne. Jednak jej główną zaletą jest możliwość spotkania dzikich zwierząt, w tym piesków preriowych i bizonów. Jeszcze więcej zwierząt zwykle przebywa wzdłuż Sagecreek Rim Road (Badlands Wilderness Overlook i Roberts Praire Dog Town), lecz w przeciwieństwie do drogi 240, ta jest szutrowa. W sąsiedztwie punktu widokowego Panorama Point można dostrzec w oddali kozy i jelenie, a także stada bizonów.

Pogoda

Park Narodowy Badlands doświadcza wyraźnych pór roku, charakteryzujących się gorącymi latami, zimnymi zimami oraz umiarkowanymi temperaturami wiosną i jesienią.

Wiosna (marzec – maj):

• Temperatura w dzień: od 9°C do 19°C
• Temperatura w nocy: od -3°C do 7°C
• Szanse opadów: ok. 30-40% szans na deszcz

Lato (czerwiec – sierpień):

• Temperatura w dzień: od 26°C do 31°C
• Temperatura w nocy: od 13°C do 18°C
• Szanse opadów: ok. 40% szans na deszcz, częste burze

Jesień (wrzesień – listopad):

• Temperatura w dzień: od 8°C do 24°C
• Temperatura w nocy: od -2°C do 11°C
• Szanse opadów: ok. 20-30% szans na deszcz

Zima (grudzień – luty):

• Temperatura w dzień: od 1°C do 3°C
• Temperatura w nocy: od -8°C do -3°C
• Szanse opadów: ok. 30%​ szans na śnieg

Podsumowanie

Choć zwiedziliśmy zaledwie małą część Dakoty Południowej, wywarła na nas duże wrażenie. Ze względu na wielkie, puste przestrzenie, czuć tutaj prawdziwą wolność i piękno road trip. Mając tylko pół dnia na Badlands, przeszliśmy cztery szlaki turystyczne (Door, Window, Notch i Cliff Shelf Nature Trail) oraz przejechaliśmy całą drogę widokową 240. To właśnie w Badlands zobaczyliśmy pierwsze w życiu pieski preriowe i bizony. Myśleliśmy, że to Dakota Południowa jest synonimem Wielkich Równin, ale prawdziwe osamotnienie w podróży przeżyjemy następnego dnia, przemierzając Wyoming w kierunku Parku Narodowego Yellowstone.

Zainteresował Cię Park Narodowy Badlands? Będzie nam miło jeśli zostawisz komentarz! 🙂